Özlem SARSIN
İzmir Ticaret Borsası 2024/25 sezonu pamuk rekoltesi sonuçlarını açıkladı. Pamuk üreticisinin zor günlerden geçtiğini ve acilen desteklenmesi gerektiğinin altını çizen İzmir Ticaret Borsası (İTB) Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Bülent Uçak, “Gerçek anlamda desteğe ihtiyaç olduğunda destek vermek lazım. 1,60 kuruş destek destek olmaktan çıktı.
Son 3 yılda ülkemizde her şey 4-5 misli artar hale geldi. Konfeksiyon, pamuk, tekstil genelinde sıkıntı var. 2025 yılına kadar kimin ne kadar kalacağını bilemiyoruz. Destek lazım, o da bugün lazım. Yarın öbür gün her şey yoluna girdiğinde bu destekler verilir ya da verilmez. Benim üreticimin ürettiği pamuğun 160-165 sente satılmasını doğru bulmuyorum. Şimdi destek lazım. Biz dünya fiyatları ile aynı noktaya geldiğimizde destek verilmeyebilir, önemli değil. Ama dünya üreticisini desteklerken biz maalesef destek olmuyoruz” dedi.
“Pamuk fiyatları yerinde sayıyor”
Pamuk fiyatlarının yüksek enflasyondan sanki etkilenmemiş gibi yerinde saymaya devam ettiğini söyleyen Uçak, “Fiyatlar hatta ara ara geriledi. 2023 yılında pamuk üretim maliyeti ortalama 25 TL seviyelerindeyken bu yıl maliyetler verime göre değişmekle birlikte 28-32 TL bandında seyrediyor. Ortalama maliyet artışı yaklaşık yüzde 17. Borsadaki mahlıç yani çekirdekiz pamuk fiyatına baktığımızda geride bıraktığımız sezon ortalaması 53 TL seviyesinde. Yeni mahsul 41 renk pamuk ise 58 TL’den işlem görüyor” dedi.
Dünya pamuk fiyatlarının ise Cotlook A Indeks’de 61 TL ve ABD Memphis pamuk fiyatlarının 63 TL seviyelerinde olduğuna dikkat çeken Uçak, “Yurt dışıyla fiyat farkımız bazı kalitelerde 10 TL’ye yaklaşıyor. Tabi hal böyle olunca ihracat artmaya başladı ve bu sezon neredeyse 300 bin tona ulaştı. Buna karşın aynı dönemde 760 bin tonun üstünde ithalatımız oldu. Geçtiğimiz sezon ortalama 2,03 dolardan pamuk ithal ederken, ortalama ihraç fiyatımız 1,91 dolar oldu. 1,5 milyon tonun üstünde tüketimimiz olan bir piyasada, yurtdışına ucuza pamuk satıyor, karşılığında ise yine yurtdışından pahalıya pamuk alıyoruz” dedi.
“Üretimde yaşanan sorun tüm bileşenleri etkiler”
Diğer taraftan, uzun yıllardır dış ticaret fazlası veren hazırgiyim ve konfeksiyon sektörünün de zor zamanlar geçirdiğinin altını çizen Uçak, “ Ocak-Eylül 2024 döneminde geçen yılın aynı dönemine göre Türkiye hazırgiyim ve konfeksiyon ihracatımızda yüzde 8,5 oranında azalma yaşanmıştır. Bunu takiben, hazırgiyim ihracatının genel ihracattaki payı da geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 7,1 düşmüştür. Benzer şekilde Türkiye’nin tekstil ve hammaddeleri ihracatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2,2 gerilemiştir. Herhalde bu veriler, pamuk sektörünün sorunlarının sadece pamuk üretiminden ibaret olmadığını, üretimde yaşanan bir sorunun sektörün tüm bileşenlerini olumsuz etkilediğini göstermek için yeterli olacaktır” dedi.
Pamuğun, sürdürülebilir şekilde desteklenmesi gerektiğini ifade eden Uçak, “Ülkemizin içinde bulunduğu enflasyonist ortamda bu desteklerin yeterli olmadığını belirtmek zorundayım. Her şeyden önce kütlü pamuk prim desteğinin son üç yıldır 1 lira 60 kuruş sevisinde kalması ve hiç artmaması üreticimizde ve bizlerde hayal kırıklığı yarattı. Üretim maliyeti kilo başına ortalama 30 lira olan kütlü pamuk güncel piyasada ortalama 23 liradan alıcı buluyor. Üretici ise haklı olarak malını maliyetin altında satmak istemiyor. Piyasanın düzelmesi ve üreticinin zarar etmemesi için geçtiğimiz yıl talep ettiğimiz kilogram başına 5 liralık prim desteğini, yeterli olmamasına rağmen artırmadan bu sene de talep ediyoruz” dedi.
“Pamuk üreticileri ciddi mali sıkıntılar ile yüz yüze”
Ege Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Tolga Uskuç, sektörün tamamının zor günler yaşadığını söyleyerek, “İhracat sıkıntıları hepimizin önünde. Pamuk üreticileri çok ciddi mali sıkıntılar ile yüz yüze. Sürdürülebilirliğin sağlanması için mutlaka çiftçilerin ayakta kalmasının sağlanması lazım. Pamuk kaynağını elde edebilmemiz için çiftçilerin desteklenmesi gerek. Bugün desteğe maalesef çok ihtiyaç duyduğumuz günler maalesef desteklerin en az yapıldığı günlerdeyiz” dedi.
Ekim alanlarındaki artış İzmir’de gerçekleşti
Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Bolca, pamuk hasadında geçen yıla göre sıkıntılar olduğunu kaydetti. Pamukta hastalık olduğunu söyleyen Bolca, su eksikliğinin belli bölgelerde ciddi oranda hissedildiğini ve bazı bölgelerde de zamanında su verilemediğini belirtti. Buna bağlı olarak bu yıl verimde ortalama yüzde 4,5-5 civarında düşüş olduğunu söyleyen Bolca, ekim alanlarının 104 binden 115 bin hektara yükseldiğini kaydetti. Artışın büyük bir bölümünün İzmir’de gerçekleştiğini söyleyen Bolca, “Belli bölgelerde çiftçi artık buğday, mısır ekiminden kaçarak pamuk üretimine dönüş yaptı. Ancak ekim alanına paralel olarak verimde bir artış olmadı maalesef” dedi.
